Di esas de tê wateya ku mirov bixwe di nav tiştekê de be, herkes pê haydar be, lê agahiya mirov bixwe jê tune be, ji rastiyê xafil be. Jixwe Barzanî jî di pozîsyona xwediyê mirî de ye, ruxmî vê jî pê nizane, an jî bi tevahî xwe dixîne rewşeke nezan de.

Di van rojan behseke germ li ser referandûma Başûrê Kurdistanê tê kirin, ango mixabin ku çarenûsa gelê Kurd ku jixwe têra xwe pê hatiye lîstin, niha ji hêla Barzanî û PDK’ê ve bi şeklekî herî xirab dîsa tê bikar anîn û birastî ev cihê xemgînî û şermezarkirinê ye. divê gelê Kurd vê bipirse ku “kê/kî ev destûr jê re daye li ser qedera wan wiha bileyîze? bike amrazek ji bo berjewendiyên xwe û di dawiyê de jî yên ku dijî vê rewşê derdikevin tewanbar dike.”

Bêguman mafê serxwebûnê wek ji bo her gelekê, yek ji mafê herî rewa û pir derengxistî ya gelê Kurd e. Kurdistan di navbera çar dewletan de hatiye dagirkirin û vê yekê zerbeyên giran li gelê Kurd xistiye. Tişta ku nayê pejirandin û divê tevahiya gelê me li dijî wê bisekine jî nêzîkatiyên ku vî mafî bikar tînin û wiha jî bêwate dikin e. Barzanî û PDK tucar siyaseteke Kurdistanî û li gor daxwaz û berjewendiyên gelê Kurd pêş nexistine. Barzanî reçeteya Kurd bi taybet jî li dijî tevger û têkoşerên Kurdistanê şuxilandiye û ji dewletên desthilat di vî alî de tewîzên pir zêde girtiye. Ger dîroka siyasî ya vê partiyê were mêzandin bi dijbertiya rêxistinên Kurd re dagirtiye. Bi Rûsya, Emerîka, Îran, Rejîma Bees ya Sedam û Tirkiyê re pêwendiyên wî ji bo linavbirina rêxistinên Kurd bûye. Lewre darbeyên mezin li netewa Kurd xistiye. Şerên 92, 95, 97 yên ku bi leşkerên Tirkiyê re êrîş anîn ser gerîlayên PKK’ê, herwiha rola nayînî ya di pêkhatina komploya navnetewî ya li ser Rêber Apo de leyîst, yek ji sersebebê esasyî yê astengkirina Kongreya Netewî ya Kurdan jî dîsa esereke Barzanî û PDK’ê ye. Di salên dawî de êrîşa ku ji Musulê destpêkir û xwe gihande Mexmûr û Şengalê jî berhemeke hevkariya Barzanî bi çeteyên DAIŞ’ê re bû. Dîsa êrîşa ku çeteyên PDK’ê bi ser Xanesora Şengalê de anîn û bû sedema şehadeta şervanên HPG, YBŞ û nûçegihan Nûjiyan Erhan jî bi telîmata Barzanî-Erdoxan pêk hat.

Birastî dîroka Barzanî û PDK’ê bi xiyanet û neyariyên wiha pir e û divê ji hêla gelê Kurd ve tucar jî neyê jibîr kirin. Herî zêde jî jinên Kurd ku êşa parçebûn û dagirkeriya li ser Kurdistanê bêtir bûye para wan, qet û qet vê yekê jibîr nekin. Ji ber hebûna vê partiyê û vê zihniyeta ku xwe bi tevahî radestê siyasetên dewletên dagirker û dijminên Kurdan dike, ji bilî xirabî û zirarê tiştekê ji bo Kurdan nayîne.

Niha ku referandûm pêk tê, ev mafê hemû gelê Kurd, herî kêm gelê me yê Başûrê Kurdistanê ye bi hemû beşên xwe yên civakî ve ku derbarê vê biryara çarenûsaz de, nêrîn û biryara xwe diyar bikirana. Di rewşa heyî de Barzanî wek karîkatûrê Erdoxan, bi heman rê û rêbazî, her tişta ku dixwaze li ser gelê Başûr ferz dike. Di esil de ev ne biryareke gelemperî ya gel e, ev ferzkirina vîna partiyeke serdest li ser gel e. Tenê ji gel re jî hilbijarteka ‘erê’ an jî ‘Na’ hatiye hiştin. Gel ger ku bêje erê jî nabe, bêje na jî nabe. Herdu jî bikêr nayên, îhtîmala xeteriyan bixwere tînin.

Barzanî dibêje ku armanca me netew-dewlet nîne. Dê dewletek ku ji hemû pêkhateyan pêk bê, ava bibe, demokratîk bibe(!). Di holê de bi sedan nakokî û dijbertî derdikevin. Mirov qet nikare pîne jî bike, ji ber rewşa Barzanî û zihniyeta wî di cewher de bi vê rastiyê nakok e.

Demokrastî têgeheke ewçend berfireh e ku pênasekirina wê mijara vê nivîsê nîne, lê em tenê têghiştina Demokrasiyê ya bi gelemperî esas bigirin, dîsa jî Barzanî bi pratîka xwe ya ku ji sala 2003’ê heya niha li Başûrê Kurdistanê daye meşandin, di sinifê de dimîne. Tu elaqeya PDK û demokrasiyê bi hev re nîne. Zagona herêma başûrê Kurdistanê li ser şerîetê ava bûye. Wiha jî nikare were îdeakirin ku mafên civak, takekes, pir-rengî û bi taybet jî jinê tê de heye. Jixwe bêtirî du sal e bi ser erka Barzanî re derbas dibe, lê belê kursiya desthilatiyê bernade. Parlemento bi şêweyeke ne rewa hatiye betalkirin. Parlementer bi astengiyan re rûbirû dibin. Sazî û dezgehên jin û ciwanan li cihê ku PDK serdest e, hatine girtin. Rojane jin an têne kuştin, an jî xwe dikujin û li berameberê vê tu helwestek nayê nîşandayîn. Înfazkirina rojnamevan û kesayetên muxalîf ku rexne li siyasetên PDK’ê digirin, rûyê herî reş ê vê partiyê ye. jixwe Barzanî di aliyê polîtîkaya ji bo parçeyên din ên Kurdistanê jî ji bilî neyînîbûnê karîgeriyeke din nekiriye. PDK ji destpêkê ve bi şêweyeke eşkere dijîtiya Şoreşa Rojavayê Kurdistanê kiriye û dike. Ji bo têkbirina destkeftiyên gelê Rojava, herwiha li beramberî têkoşîna Kurdan ya li Bakûrê Kurdistanê, bêyî ku veşêre hevkariya Tirkiyê dike. Bi tepisandin û marjînalkirina rêxistinên Rojhilatê Kurdistanê re jî pêwendî bi Îran ango rejîma sêdareyê dide çêkirin. Radestkirina bi sedan jinên Êzidî ji çeteyên DAIŞ’ê jî êdî dilopa herî dawî ya lîwanê ye ku bi ser de dirije.

Lê tişta ku sosrete Barzanî diyar dike ku ew netew-dewlet pêş naxin. Di vir de jixwe mirov wiha dikare bêje ku Barzanî heta nekariye bigihîje asta Netew-dewletê jî. Ji ber di zihniyeta ku netew-dewletê ava dike de herî kêm nasnameya yek netewî zêde derdikeve pêş, aborî, siyaset û berjewendiyên netewî esas tê wergirtin. Lê PDK ji vê jî mehrûm e. Ango aboriyeke berbend (vabeste), siyaseteke berbend dimeşîne û bi navê netew tiştek di holê de nîne. Barzanî nikare û nekariye xwe bigihîne sînorê zihniyeta netew-dewletê jî. Jixwe di xeyala Barzanî de eşîre-dewlet heye, heke ji vê kêmekê pêşdetir biçe jî partî-dewlet heye. Dewleta Kurdî (!) ji bo partiya PDK tê çêkirin. 

Niha li başûrê Kurdistanê civak hatiye birçî hiştin. Siyaset û birêvebirin bi xwe re dane girêdan. Rojane bi dehan ciwanên başûrê Kurdistanê ji bêhîvîtiyê xwe li peravê deryayan didin ji bo ku herin Ewrûpa û li wir jiyaneke din biafirin. Mamoste, karmend, peşmerge di nav xîzanî de dijîn û nikarin heta heqdestên xwe jî wergirin. Çandinî bi tevahî ji holê rabûye û ger rojekê deriyên sînorê Xabûr an jî yên Rohilat ji hêla Îranê ve werin girtin başûrê Kurdistanê dê birçî bimîne. Herwiha di van 15 sal desthilatiya PDK’ê de yek karxane, kargeh û fabrîqe nehatiye çêkirin. Bajarên başûrê Kurdistanê kirine navendên bînayên bi çîmento ku ekolojiyê ji holê radikin. Petrola başûrê Kurdistanê ji Tirkiye û welatên Ewrûpî re diçe, gel di nav xîzanî de digevize. Jixwe gendelî û diziyên têne kirin bê hed û hesab in. Di haleke wiha de başûrê Kurdistanê çawa dikare serbixwe bibe. Bibe dewlet? Bibe dewleteke demokratîk!?

Birastî jî Barzanî xwediyê mirî ye, polîtîkayên partiya wî, rê û rêbazên wî bi tevahî vala ne û ew bixwe ji vê yekê bê agah e, an jî naxwaze bawer bike.  

Berfîn Tara

Navenda Lêkolînên Stratejîk a Kurdistanê

www.lekolin.com - www.lekolin.org - www.lekolin.net – www.lekolin.info -www.navendalekolin.com -http://kursam.org/index.html- http://kursam.net/index.html